شطرنج        CHESS

آمادگی پيش از مسابقه

برای شرکت در يک مسابقه مبالغ فراوانی هزينه می شود و ورزشکار زحمات و رنج های بسياری را برای آماده شدن تحمل می کند، عدم توجه به برخی مسائل ساده اما تعيين کننده، مشکلاتی را به بار می آورد که گاهی ورزشکار را از رسيدن به قهرمانی و يا کسب نتيجه مطلوب باز می دارد و به تبع آن مشکلات روانی برای او و اطرافيان به بار می آورد. تمهيد برنامه ای برای مواجه با موضوعات
پيش بينی نشده در مسابقات از بسياری طبعات نامطلوب می کاهد. اين برنامه ها تحت عنوان راهکارهای مسابقه شناخته می شوند. راهکارهای مسابقه در هر ورزشی شامل سه دسته می شود:

·          راهکارهای پيش از مسابقه

·          راهکارهای حين مسابقه

·          سلسله حرکات يا روتين

راهکارهای پيش از مسابقه

راهکارهای پيش از مسابقه شامل تمام برنامه هايي است که قبل از شروع مسابقه بايد انجام شود مثل تغذيه، گرم کردن، هماهنگی سفر و تمرينات آمادگی روانی.

مشخص ترين هدف راهکارهای پيش از مسابقه اطمينان حاصل کردن از وضعيت ورزشکار است که آيا در بهترين حالت جسمانی و ذهنی ممکن برای مسابقه قرار دارد يا نه؟

موارد زير از جمله عواملی است که ميتواند ورزشکار را دچار مشکل نمايد.

·          تغذيه ضعيف

·          عصبی بودن

·          خيلی زود يا خيلی دير رسيدن به مسابقه

·          نبودن در وضعيت آمادگی جسمانی مطلوب، گرم کردن ناکافی

·          خستگی

·          موارد غيرقابل پيش بينی (مثلاً بيمار شدن مربی)

·          کم خوابی يا پرخوابی

·          انگيختگی نامناسب

·          تجهيزات نامناسب (يا بدون تجهيزات)

·          وقفه يا آشفتگی در آمادگی ذهنی

مسلماً ورزشکاران باتجربه هنگام خواندن بسياری از اين موارد لبخند می زنند و زمانهايي را به ياد
می آورند که چنين مشکلاتی برايشان اتفاق افتاده است. بی شک تنها داشتن تجربه، در کم کردن اثرات آن کمکی نخواهد کرد زيرا هيچ چيز نمی تواند جايگزين برنامه ريزی مناسبی شود که يا از بروز مشکلات جلوگيری کند و يا راه چاره ای برای آن بينديشد.

برای پيشگيری از چنين اتفاقاتی در مسابقه، شايسته است که ورزشکار يا مربی تمهيدات لازم به صورت برنامه ای دقيق درآورد. در اينجا برای نمونه برنامه ای معرفی می شود. البته اين تنها روش برای آمادگی پيش از مسابقه نيست بلکه می تواند ايده هايي را به شما بدهد تا به تمام آنچه که لازم است، توجه نماييد.

راهکار پيش از مسابقه

نام:

مسابقه:

راهکارهای حين مسابقه

مهارت هايي را که بر آنها مسلط هستيد تحليل نکنيد، دقت زياد در مراحل اجرای مهارتی که به خوبی آموخته شده سبب می شود آنرا با کندی و غلط اجرا کنيد. توجه خود را به اموری معطوف کنيد که در دست شما است و می توانيد آنرا تغيير دهيد. نحوه داوری، وضعيت هوا و نتيجه در دست ما نيست. برای اينکار می توان مسابقه را به بخش های مختلف تقسيم و برای هر بخشی برنامه ای در نظر گرفت مثلاً برای شنای 100 متر آزاد می توان برای استارت، 20 متر اول، برگشت و 20 متر نهايي برنامه ای مانند برنامه زير داشته باشيم. در اين صورت شناگر به جای توجه به حريف بر روی تکليف متمرکز می شود.

·          استارت: حرکت انفجاری، آغاز با قدرت، آمادگی برای اولين حرکت دست.

·          20 متر اول: کشش قوی، تنظيم آهنگ شنا، قرار دادن بدن در وضعيت مطلوب، ضربه پا
به عمق.

·          برگشت: با سرعت به ديواره، تمرکز بر کنترل، آماده جدا شدن از ديوار.

·          20 متر آخر: توجه به قدرت حرکت دست، حفظ بدن در حالت آيرو ديناميک، حداکثر تلاش.

تمرين: هم اکنون با توجه به توضيح و مثال و نيز با توجه به رشته ورزشی خود و نوع تکليفی که انجام می دهيد. چنين راهکاری را بنويسيد.

به مسابقه مهم بعدی خود فکر کنيد و توجه داشته باشيد که چه طور می توانيد عملکردتان را به اجزاء ريزتری تقسيم نماييد. مسابقه خود را به گونه ای نگاه کنيد که بتوانيد برنامه کاری خود را براساس مجموعه ای از بخشهايي که در پی هم می آيند و کل عملکرد را شکل می دهند، طرح ريزی نماييد. به ويژه به افکار يا فعاليت هايي که بايد داشته باشيد و يا انجام دهيد، توجه نماييد.

توجه: می توانيد برنامه را مطابق با زمان (چند دقيقه اول)، مراحل (شروع، ميانه)، بخشهای واقعی (پايان گيم اول) و يا دسته بندی هاي ديگر باتوجه به رشته ورزشی خود تنظيم نماييد.

مورد ديگری هم که بايد به آن توجه نمود به کارگيری تلقينات يا کلمات انگيزشضی است که
می تواند شامل ليستی از انواع کلمات يا عباراتی باشد که می خواهيد با استفاده از آنها احساس و رفتار خاصی را برانگيزيد. اين مسئله ای بسيار مهم است که اغلب هم فراموش می شود. آنچه از مطالعات روانشناسی بر می آيد اينست که چگونگی تفکر تأثير مهمی بر چگونگی عملکرد دارد. اگر برای خودتان چنين عبارات حماِيتی و انگيزشی تعيين نکنيد هنگامی که در حين مسابقه مشکلی برايتان پيش بيايد مثلاً فردی به شما توهين کند، عکس العملتان چگونه خواهد بود تا آسيبی متوجه عملکردتان نشود.

تمرين- بر روی يک برگ کاغذ، عبارت انگيزشی را بنويسيد که بتوانيد در موقعيت های مختلف از آنها در جهت حفظ و ارتقاء عملکرد خود استفاده نماييد. اين عبارت را هم در تمرينات ذهنی و هم در طی تمرين و مسابقه به کار گيرد تا احساس مورد نظر را کسب کنيد.

نکته مهم ديگر فرايند اهداف می باشد. اگر بخواهيد انگيزه و تمرکز خود را بر تکليف حفظ کنيد بايد هدف گزينی را فراموش نکنيد. به ويژه بر اهداف عملکردی و فرايندی تأکيد داشته باشيد. مثلاً کشش دست و ضربه به عمق در شنا و يا بکارگيری سرويس موفقيت آميز در مناطق دلخواه تا 80% و ...

داشتن سلسله حرکات يا روتين

داشتن سلسله مراتب يا روتين سبب تمرکز و آمادگی ذهن برای مسابقه ای که در پيش داريد می شود. با داشتن روتين ذهن پيش از مسابقه و در حين مسابقه به سوی عوامل نامربوط معطوف
نمی شود بلکه متوجه کارهايي است که بايد انجام شود و اين امر به صورت خودکار انجام می شود. مثلاً برای سرويس تنيس، روتين، موارد زير را شامل می شود: 1- مشخص کردنم جای پا 2- تعيين نوع سرويس 3- قرار گرفتن راکت و توپ در دست 4- نفس عميق 5- تصويرسازی و احساس يک ضربه کامل 6- تمرکز بر توپ و ارسال به نقطه مورد نظر.

اگرها

در راهکارهای پيش از مسابقه توجه به "اگرها" نيز بسيار مهم است. ليستی از اتفاقاتی را تهيه کنيد که ممکن است در روند مسابقات پيش بيايد. احتمالات ممکن را هرچه بيشتر تصويرسازی و اقدام مقابل آنرا پيش بينی و تصوير سازی نماييد. سپس برای هر مورد راهکاری حمايتی پيش بينی نماييد.

مرکز روانشناسی ورزشی

آکادمی ملی المپيک و پارالمپيک